Σκέψεις μιας μαμάς για το μέλλον του παιδικού βιβλίου...

Όλο και πιο συχνά τελευταία, βλέπω μικρά παιδιά να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς αναγνώστες για να διαβάσουν βιβλία. Θα μου πείτε βέβαια, το παρήγορο είναι ότι διαβάζουν. Παρ’ όλα αυτά, είναι ένα φαινόμενο που εγώ προσωπικά το παρακολουθώ με λύπη. Είμαστε άραγε κοντά στην εποχή που το παιδικό βιβλίο, όπως το γνωρίσαμε, θα αντικατασταθεί από μια  ηλεκτρονική ταμπλέτα, και πώς αυτό επηρεάζει την αναγνωστική εμπειρία ενός παιδιού, που μόλις αρχίζει να γνωρίζει  τα βιβλία, τη γλώσσα και τον κόσμο γύρω του;

Κατανοώ ότι οι εκδότες, δεν μπορούν παρά να ακολουθήσουν την τάση της εποχής, που θέλει τα πάντα πιο έντονα, πιο γρήγορα, πιο διαδραστικά. Έτσι με τις απίστευτες εφαρμογές για παιδικά βιβλία που ήδη κυκλοφορούν, τα παιδικά βιβλία μετατρέπονται σε ένα είδος video game,που σίγουρα είναι πιο συναρπαστικό για τα παιδιά, δεν ξέρω όμως αν καταφέρνει να ανταποκρίνεται στον πρωταρχικό ρόλο του βιβλίου, που είναι η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, της φαντασίας, της αισθητικής.
Και αν ίσως σήμερα, η εξάρτηση των παιδιών σχολικής ηλικίας από οθόνες κάθε είδους, κάνει την αποχή από τέτοιες συσκευές και εφαρμογές αναπόφευκτη, το να εισάγουμε παιδιά προσχολικής ηλικίας σε μια τέτοια αναγνωστική κουλτούρα, είναι κάτι που εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς τους γονείς. 

Και συγχωρήστε με, αλλά δεν μπορώ να πιστέψω ότι το παιδί νιώθει την ίδια ζεστασιά και οικειότητα με ένα tablet pc, όπως με ένα «κανονικό» βιβλίο. Η φωνή της μαμάς και του μπαμπά, δεν μπορεί να αντικατασταθεί με την αφήγηση που προέρχεται από ένα pc και ας αφηγείται την ιστορία ο πιο ταλαντούχος παραμυθάς του κόσμου. Για τα παιδιά αυτής της ηλικίας, η αγκαλιά, η φωνή, οι εκφράσεις αυτού που διαβάζει, η αφή του βιβλίου, το είδος των υλικών που έχουν χρησιμοποιηθεί, όλα είναι μέρος της αναγνωστικής του εμπειρίας. Να το επεξεργαστεί το βιβλίο του, να το αγγίξει, να το αισθανθεί, να το δαγκώσει αν θέλει!
Με ένα μεγάλο χαμόγελο κοιτώ κάθε φορά τα πρώτα βιβλιαράκια των παιδιών μου, που έχουν πάνω τα σημάδια τους: τσαλακωμένα, με λεκέδες από φρουτόκρεμα και δαγκωμένες σελίδες! Τα έχω φυλαγμένα με πολλή αγάπη αυτά τα βιβλία. Είναι ζωντανά! Κουβαλούν αναμνήσεις από όμορφες στιγμές.
Τα παιδιά πρέπει να χαίρονται τα βιβλία τους. Ιδίως τα πρώτα. Είναι η πιο καθοριστική φάση για το είδος της σχέσης που θα αναπτύξουν μαζί τους. Πάντα από βρέφη, τους άφηνα στην κούνια τους ένα μικρό, πάνινο στην αρχή και αργότερα από σκληρό χαρτόνι βιβλιαράκι. Και σιγά-σιγά καθώς οι μήνες περνούσαν, το βιβλίο έγινε αναπόσπαστο μέρος της ρουτίνας του ύπνου μας. Η κόρη μου δεν θέλησε ποτέ να κοιμηθεί με κάποιο κουκλάκι. Μικρότερη έπαιρνε αγκαλιά το βιβλίο της και κοιμόταν. Τώρα, αραδιάζει στο κρεβάτι της κάμποσα, και αφού διαβάσουμε κάποια μαζί, τα τακτοποιεί δίπλα της και κοιμάται. Είναι υπέροχο να πηγαίνεις να τα ξυπνήσεις το πρωί και να τα βλέπεις ήδη ξύπνια στο κρεβάτι τους, να ξεφυλλίζουν ήσυχα τις σελίδες βιβλίων που έχουμε διαβάσει εκατοντάδες φορές…

 Ε, λοιπόν αυτή τη σχέση δεν νομίζω ότι ένα παιδί μπορεί να την αναπτύξει με κανένα ηλεκτρονικό μέσο. Όσο προχωρημένο, και διασκεδαστικό και αν είναι. Εξάλλου, δεν νομίζω ότι είναι τυχαίο, πως ενώ για κάθε άλλους είδους παιχνίδι τα παιδιά χάνουν συντομότατα το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό τους, στα βιβλία  μπορούν να επιστρέφουν συνεχώς με την ίδια ζέση. Έχει κάτι το βιβλίο που το κάνει μη αναλώσιμο είδος. Στην ηλεκτρονική του  μορφή, νομίζω χάνει κάτι από την ψυχή και τη ζεστασιά του. Όταν μια ιστορία από βιβλίο μετατρέπεται σε video game, ίσως ενθουσιάσει τα παιδιά αρχικά, αλλά σύντομα θα τα αφήσει αδιάφορα. Γίνεται χρηστικό αντικείμενο πια το βιβλίο, όχι σύντροφος.
Σε κάθε περίτπωση, τα παιδιά θα έχουν -συντομότερα ίσως από ότι θα έπρεπε- την ευκαιρία να γνωρίσουν τον ηλεκτρονικό κόσμο. Ας αφήσουμε, όσο μπορούμε και όσο οι εξελίξεις μας το επιτρέπουν, τον κόσμο των παραμυθιών έξω από την ηλεκτρονική μαγεία. Έχει αρκετή από μόνος του!