Δεκατρία γιατί

Το βιβλίο αυτό έχει καταιγιστική δράση. Είναι τόσο έντονο, όσο ο συναισθηματικός τυφώνας, που σαρώνει στο πέρασμα του τη δεκαεφτάχρονη ηρωίδα της ιστορίας. Και ενώ γνωρίζεις από την αρχή τους βασικούς άξονες, αλλά την κατάληξη της υπόθεσης, αδυνατείς να το αφήσεις από τα χέρια σου μέχρι και την τελευταία σελίδα. Καταλαβαίνεις γιατί έχει σαρώσει τα βραβεία και από το 2010 μέχρι σήμερα, έχει ήδη μεταφραστεί σε 32 γλώσσες.
Το "Δεκατρία γιατί" είναι ένα σύγχρονο, εφηβικό μυθιστόρημα, που καταπιάνεται με το εξαιρετικά δύσκολο θέμα της αυτοκτονίας και του σχολικού εκφοβισμού. Θα χρειάζονταν σελίδες αναλύσεων για τα όσα γίνονται και λέγονται μέσα στις σελίδες του.
Αν προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε, μπορούμε να πούμε ότι το κεντρικό πυρήνα του έργου καταλαμβάνει το θέμα της ενδοσχολικής βίας. Θέμα κοινό στη σύγχρονη παιδική και εφηβική λογοτεχνία, όχι χωρίς λόγο, αν αναλογιστούμε τις διαστάσεις που έχει πάρει. Ο συγγραφέας όμως το προσεγγίζει από ένα διαφορετικό δρόμο. Η ηρωίδα του βιβλίου, η Χάνα, μια τελειόφοιτη μαθήτρια λυκείου, δεν είναι το κλασσικό θύμα bulling. Είναι όμορφη, έξυπνη, με καλό κοινωνικό προφίλ.  Στη διάρκεια του σχολικού έτους όμως, δέχεται διαδοχικά, μικρά χτυπήματα, που σιγά και μεθοδικά σχεδόν, διαλύουν την εμπιστοσύνη στους ανθρώπους γύρω της και στο ίδιο της τον εαυτό. Αυτό που η ίδια αποκαλεί  "φαινόμενο της χιονοστιβάδας": κάτι που ξεκινάει σαν αστείο, σαν φήμη και σιγά σιγά, γιγαντώνεται και μπορεί να σε καταπιεί.
Την Χάνα την κατάπιε! Διαβάζοντας βέβαια την ιστορία της μέσα από τις ηχογραφημένες κασέτες που άφησε βασανιστική κληρονομιά σε εκείνους που άθελα ή ηθελημένα, την οδήγησαν στην απόφαση να αυτοκτονήσει, δεν είναι εύκολο να πεις να πράγματι την κατάπιε ή αν αφέθηκε να παρασυρθεί.
Η Χάνα μοιάζει διχασμένη ανάμεσα στην επιθυμία της να ζήσει και στην αδυναμία της να αλλάξει η ίδια τη ζωή της. Από ένα σημείο και μετά αφήνει και αφήνεται να την πληγώνουν. Αφήνεται να επιβεβαιώσει τις φήμες που βασανίζουν τη ζωή της και γίνεται η ίδια κάτι σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία. 
Η Χάνα ξεδιπλώνει τα συναισθήματα της, συναισθήματα τόσο έντονα που θολώνουν την κρίση της.
Μέχρι το τέλος της ιστορίας, η ζυγαριά των συναισθημάτων της τρεμοπαίζει ανάμεσα στο μεγάλο Ναι και στο μεγάλο Όχι. Το ναι και το όχι απέναντι στην ίδια τη ζωή. Δεν ξέρεις αν επιζητεί το χέρι που θα την τραβήξει από το χάος ή εκείνο που θα την σπρώξει πιο βαθιά...
Το βιβλίο αποτελεί εξαιρετική αφορμή για συζήτηση μέσα στην τάξη. Και αυτό γιατί χρησιμοποιεί λόγια, γεγονότα, πράξεις και προβληματισμούς που και τα ίδια τα παιδιά  βιώνουν καθημερινά, αντιμέτωπα με τον εαυτό τους ή τους γύρω τους. Το βιβλίο μπορεί να λειτουργήσει ως βάση αναθεώρησης συμπεριφορών και πεπραγμένων. Μπορεί να βάλει τα παιδιά σε διαδικασία να σκεφτούν, πως κάτι που λέμε ή κάνουμε, κάτι που ίσως μοιάζει, αστείο ή ασήμαντο, είναι δυνατόν να μεταφραστεί σε συμπεριφορές, ταμπέλες και στάσεις και να κάνει την ζωή κάποιου άλλου εξαιρετικά δύσκολη. Και κυρίως τα κάνει να κατανοήσουν ότι η σιωπή είναι συνενοχή. Ό,τι λέμε και ό,τι δεν λέμε έχει βάρος. Πράγματι η σιωπή είναι χρυσός. Μα ο χρυσός είναι μέταλλο, βαρύ. Αν κρατήσεις πολύ από αυτό στις τσέπες σου θα σε βουλιάξει.
Η Χάνα μέσα από την ιστορία της βοηθά τους γύρω της να κάνουν το βήμα από την άγνοια στη γνώση, από την επιπολαιότητα στην αυτοσυνειδησία. Το βήμα που η ίδια δεν είχε το χώρο για να κάνει. Αυτό τελικά νομίζω είναι το κέρδος από το διάβασμα του βιβλίου. Αυτή είναι η χαραμάδα φωτός που ανοίγει μέσα στο σκοτάδι της απελπισίας. Και όλοι ξέρουμε τη δύναμη που έχει μια αχτίδα φωτός μες στο σκοτάδι:  το κυριαρχεί!!!

Συγγραφέας: Τζέυ Ασερ
Εκδόσεις: Πατάκη

Σχόλια