Γιατί χοροπηδώ: ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού

¨Όταν ήμουν μικρός, ούτε που γνώριζα πως ήμουν παιδί με ειδικές ανάγκες. Πως το ανακάλυψα; Από τους άλλους ανθρώπους που μου έλεγαν ότι ήμουν διαφορετικός και ότι αυτό ήταν πρόβλημα.”

Έτσι ξεκινάει το βιβλίο του Naoki Higashida, που έχει γίνει παγκόσμιο best seller. Το βιβλίο μετέφρασε από τα Ιαπωνικά στα Αγγλικά ο συγγραφέας David Mitchell και η σύζυγος του, σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν τη συμπεριφορά και να βοηθήσουν το δικό τους αυτιστικό παιδί.

Δεν θα μιλήσω για το βιβλίο υπό το πρίσμα του αυτισμού, γιατί δεν έχω καμιά ειδική γνώση ή εμπειρία πάνω στο θέμα. Θα μιλήσω για το βιβλίο σαν αναγνώστης, που βλέπει στις σελίδες του να ξετυλίγεται με θαυμαστό τρόπο η σκέψη και η αντίληψη ενός χαρισματικού παιδιού, για τον κόσμο και τις ανθρώπινες σχέσεις.

Μοιάζει σχεδόν αδύνατο να πιστέψει κανείς ότι ο συγγραφέας του βιβλίου ήταν μόλις 13 χρόνων, όταν το έγραψε. Υπάρχει τόση ωριμότητα, τόσο βάθος και τόσο στοχαστική διάθεση, που θα έμοιαζαν απίστευτο να έχουν γραφεί ακόμα και από ένα ιδιαίτερα ευφυές, “φυσιολογικό” παιδί.

Αυτό και μόνο το γεγονός, είναι αρκετό να καταρρίψει την εντύπωση που ίσως έχουν οι περισσότεροι από εμάς, ότι οι άνθρωπο με αυτισμό είναι περιορισμένων διανοητικών ικανοτήτων. Θα έλεγα ότι ο Νaoki κάνει τους “φυσιολογικούς” συνομηλίκους του, μα και πολλούς μεγαλύτερους, να μοιάζουν με παιδιά νηπιαγωγείου στον τρόπο που αντιλαμβάνονται και εστιάζουν στα πράγματα γύρω τους και μέσα τους.

Διαβάζοντας το βιβλίο δεν διαπιστώνει κανείς μόνο την ιδιαίτερη ευφυΐα και την ευγένεια 

του συγγραφέα, αλλά κυρίως το πόσο λάθος ερμηνεύουμε πολλοί από εμάς, την συμπεριφορά των ανθρώπων με αυτισμό. “ Αν ο αυτισμός αντιμετωπιζόταν απλώς σαν ένας τύπος προσωπικότητας, τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο έυκολα” λέει ο ίδιος ο Naoki, ο αυτισμός του οποίου είναι τόσο σοβαρός, που καθιστά σχεδόν αδύνατη την προφορική επικοινωνία του ακόμα και τώρα που έχουν περάσει σχεδόν 10 χρόνια από τότε που έγραψε αυτό το βιβλίο.

Το πιο σημαντικό κατά τη γνώμη μου σε αυτό το βιβλίο, είναι ότι καταφέρνει να γκρεμίσει ένα σωρό από στερεότυπα που έχουμε ή μάθαμε να έχουμε σχετικά με τον αυτισμό.

Η μεγαλύτερη έκπληξη για μένα ήταν να συνειδητοποιώ μέσα από τις απαντήσεις που δίνει ο Naoki στο βιβλίο, ότι αυτισμός δεν σημαίνει έλλειψη ενσυναίσθησης. Για κάποιο λόγο πίστευα ότι οι άνθρωποι με αυτισμό είναι τόσο απορροφημένοι με τον εαυτό τους, που δεν μπορούν να καλλιεργήσουν καθόλου την ενσυναίσθηση. Τα λόγια του Νaoki όμως, ήρθαν να με διαψεύσουν εντελώς.

“ Το μεγαλύτερο μαρτύριο για εμάς είναι η σκέψη ότι προκαλούμε στεναχώρια στους άλλους. Μπορούμε να αντέξουμε τις δικές μας δυσκολίες, αλλά η σκέψη ότι η ζωή μας είναι η πηγή της δυστυχίας άλλων ανθρώπων είναι αβάσταχτη” Αυτή είναι μια θέση που ο Νaoki εκφράζει κατ' επανάληψη μέσα στο βιβλίο. Το ίδιο ισχύει και για την αυξημένη αυτοσυνείδηση. “'Οποτε κάνουμε κάτι λάθος μας μαλώνουν ή γελούν εις βάρος μας, χωρίς εμείς να μπορούμε ούτε καν να ζητήσουμε συγνώμη, καταλήγουμε να σιχαινόμαστε τον εαυτό μας και να νιώθουμε απελπισία για τη ζωή μας ξανά και ξανά. Είναι αδύνατον να μην αναρωτηθούμε γιατί γεννηθήκαμε σε αυτό τον κόσμο ως ανθρώπινα πλάσματα.”

Οι απαντήσεις του Νaoki σε ωθούν να σκεφτείς τα όρια της κανονικότητας. Πολλές φορές μέσα στις σελίδες του βιβλίου, προβάλουν βιωμένες αλήθειες, αντιλήψεις, στάσεις ζωής που πολλοί από έμας που θεωρούμε ίσως τους εαυτούς μας σπουδαγμέους, διαβασμένους, ώριμους, βρισκόμαστε ακόμα στο κυνήγι τους. “(...) έχω μάθει ότι κάθε ανθρώπινο πλάσμα, με ή χωρίς ειδικές ανάγκες, είναι υποχρεωμένο να μοχθήσει για να κάνει ό,το καλύτερο μπορεί και ότι μοχθώντας για την ευτυχία θα φτάσεις σ'αυτήν”. Η υψηλή εκτίμηση για τα μικρά και απλά της ζωής, είναι επίσης προφανής. “(...) τα γεύματα κατά τη γνώμη μου, δεν είναι μόνο για να τρεφόμαστε, προσθέτουν επίσης χαρά στη ζωή.” Ενώ η αγάπη για τη φύση είναι συγκλονιστική “ Κοιτάζοντας απλά τη φύση νιώθω σαν να χάνομαι μέσα της, σαν να με καταπίνει, κι εκείνη τη στιγμή έχω την αίσθηση ότι το σώμα μου έχει μετατραπεί σε ένα μόριο που υπήρχε πολύ πριν γεννηθώ, ένα μόριο που διαλύεται μέσα στην ίδια τη φύση. (...) τα ανθρώπινα πλάσματα είναι κι αυτά μέρος του ζωικού βασιλείου και ίσως εμείς οι άνθρωποι με αυτισμό, να διαθέτουμε κάποιο κατάλοιπο επίγνωσης αυτού του πράγματος, θαμμένο κάπου βαθιά. Πάντοτε θα αγαπώ αυτό το κομμάτι του εαυτού μου που θεωρεί τη φύση φίλη του. “

Ιδιαίτερη θέση και αξία μέσα στο βιβλίο κατέχουν οι παρένθετες ιστορίες που έχει γράψει ο ίδιος ο Naoki. μικρά παραμύθια, επεισόδια από την εμπειρία του στη ζωή, μέσα από τα οποία εκφράζει τις πιο βαθιές του επιθυμίες, τη στάση του απέναντι στα πράγματα, στους ανθρώπους στον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος αντιλαμβάνεται την διαφορετικότητα του. Είναι αξιοσημείωτο ότι και σε αυτές τις ιστορίες, η ανάγκη να συνυπάρξει με τους γύρω του και η βαθιά του ενσυναίσθηση είναι καταλυτικά παρούσες. 

Θα κλείσω αυτή τη σύντομη παρουσίαση με μια παρατήρηση του David Mitchell από την εισαγωγή το βιβλίου: “ το βιβλίο αποδεικνύει ότι μέσα στο φαινομενικά ανήμπορο αυτιστικό σώμα βρίσκεται κλειδωμένο ένα μυαλό που διαθέτει όση περιέργεια, εξυπνάδα και πολυπλοκότητα διαθέτει το δικό σας, το δικό μου, ή οποιουδήποτε άλλου”, αλλά και με την αίσθηση του ίδιου του Νaoki για τους ανθρώπους με αυτισμό. “ Μοιάζουμε περισσότερο με ταξιδιώτες από το μακρινό, πολύ μακρινό παρελθόν. Και αν, με το να βρισκόμαστε εδώ, μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να θυμηθούν τι είναι αυτό που έχει πραγματικά σημασία στη Γη, θα νιώθουμε μια ήρεμη χαρά.”


Συγγραφέας: Naoki Higashida
Μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά
Εισαγωγή: David Mitchell

Εκδόσεις: Μεταίχμιο